Παιδική και νεανική λογοτεχνία από την Ελλάδα: «Το κουτί» του Κωνσταντίνου Πατσαρού τιμήθηκε με το σχετικό Κρατικό Βραβείο 2015. Διαβάστε για τον συγγραφέα και ένα κεφάλαιο του βιβλίου του, σε γερμανική μετάφραση της Μιχαέλα Πρίντσιγκερ.
Ο πρωταγωνιστής στο «Κουτί», είναι ο Αρίφ. Ο Αρίφ νομίζει ότι είναι εξωγήινος γιατί περισσότερο ταυτίζεται με εξωτικούς ήρωες των κόμικ παρά με τα παιδιά της τάξης του, που του συμπεριφέρονται με αγένεια. Το χρώμα του είναι πιο σκούρο από τα υπόλοιπα παιδιά, γιατί ο πατέρας του κατάγεται από το Πακιστάν. Θα μπορούσε όμως να είναι και ένα παιδί με πεταχτά αυτιά, ή με μεγάλη μύτη ή ένα παιδί που φοράει περίεργα ρούχα, κάποιος που ακούει μυστήρια μουσική ή υποστηρίζει μια άλλη ομάδα. Κάποιος διαφορετικός. Η φαντασία του Αρίφ δεν τον κρατάει μόνο στην τάξη της έκτης δημοτικού που επισκέπτεται κάθε πρωί. Τα βράδια ταξιδεύει στο κουτί με τα χαμένα αντικείμενα της τάξης. Το βιβλίο περιγράφει τρία όνειρα του Αρίφ αλλά και τρία ξυπνήματα. Σε καθένα απ’ αυτά συνομιλεί με ένα αντικείμενο (μολύβι, γόμα, σελοτέιπ) που ανήκει σε έναν συμμαθητή ή συμμαθήτριά του. Από τις συνομιλίες αυτές ο Αρίφ μαθαίνει περισσότερα γι’ αυτό παιδί που μέχρι εκείνη τη στιγμή δεν είχε ανταλλάξει ούτε κουβέντα μαζί του, παίρνει θάρρος και κάθε φορά -στην ημέρα που ακολουθεί-πηγαίνει στο σχολείο αποφασισμένος για να του μιλήσει.
Φτου ξελευθερία
Η μητέρα μου, που έχει γεννηθεί όπως και εγώ στην Ελλάδα, λέει ότι είναι καλό να κάνεις τους άλλους να γελούν. Μπορείς, λέει, να γίνεις μεγάλος και τρανός, αν είσαι πολύ αστείος. Στις ειδήσεις, στην τηλεόραση, έδειχνε έναν σπουδαίο ηθοποιό που μόλις είχε πεθάνει. Όλοι έλεγαν πως θα μείνει αξέχαστος. Τον είχα δει νομίζω σε μια ταινία. Δε μου αρέσει που γελάνε μ` εμένα στο σχολείο. Ούτε το όνομα μου δεν ξέρουν. Έκλεισα την τηλεόραση. Η μητέρα μου την άνοιξε πάλι.
Η δασκάλα τα κατάφερε: έπεισε τους συμμαθητές μου να παίζουν κι εμένα στο διάλειμμα. Το πρώτο παιχνίδι που παίξαμε ήταν κρυφτό. Φύλαγε ο Δημήτρης. Σε λίγο τους έφτυσε όλους. Μόνο εγώ είχα μείνει. «Φτου ξελευθερία, Αρίφ», «Φτου ξελέ, Αρίφ» φώναζαν όλοι. Τελικά το ξέρουν το όνομα μου. Λάθος έκανα. Αυτό που δεν ήξερα ήταν πώς να κατέβω από το δέντρο.
Χτύπησε το κουδούνι. Όλοι πήγαν στην τάξη. Πέρασε μισή ώρα, όλα ηρέμησαν. Κανείς δεν κατάλαβε ότι έλειπα. Ήρθε ένα πουλί και κάθισε στο διπλανό κλαδί. Ήταν μαύρο με άσπρο λαιμό και μεγάλα, σχετικά λεπτά πόδια. Τρόμαξε όταν με είδε, το στήθος του χτυπούσε δυνατά. Σιγά σιγά όμως του πέρασε και άρχισε να κάνει βόλτες στο κλαδί του. Ακούστηκαν φωνές, αλλά δεν έδωσα σημασία. Ξάπλωσα στο κλαδί μου και κοίταζα τον φιλαράκο μου.
Μια κυρία από τη διπλανή πολυκατοικία, που άπλωνε τα ρούχα της στο μπαλκόνι, με είχε δει και φώναζε. Πήρε τηλέφωνο στο σχολείο, και έτσι μαζεύτηκε πολύς κόσμος κάτω από το δέντρο μου: η δασκάλα, οι συμμαθητές μου, ο διευθυντής του σχολείου, η κυρία με την μπουγάδα, ένας κύριος από τον σύλλογο γονέων και κηδεμόνων και ο υδραυλικός που είχε έρθει να φτιάξει το καλοριφέρ μας γιατί είχε χαλάσει. Όλοι κοιτούσαν το δέντρο μου και μου έλεγαν να κατέβω. Εγώ όμως κοιτούσα το πουλί.
Όταν ήρθε και ο πατέρας μου κάτω από το δέντρο, κατέβηκα. Σχόλασα νωρίτερα εκείνη την ημέρα και πήγα στο σπίτι.
Ο πατέρας μου, που έχει γεννηθεί στο Πακιστάν, δουλεύει για κάποιον που τον λένε Λευτέρη. Αυτός ο Λευτέρης έχει ένα αυτοκίνητο με καρότσα. Όταν τελειώνουν από τη δουλειά, έρχονται και με παίρνουν από το σχολείο.
Έτσι, όταν φεύγω από το σχολείο, μπορεί:
• Να οδηγάει ο Λευτέρης και εγώ με τον πατέρα μου να είμαστε στην καρότσα.
• Να οδηγάει ο Λευτέρης, ο πατέρας μου να δουλεύει ακόμη και εγώ στην καρότσα.
• Να οδηγάει ο Λευτέρης και να κρύβομαι σκυφτός πίσω από γλάστρες στην καρότσα, για να μη με δουν οι συμμαθητές μου που περνάνε από δίπλα.
• Να οδηγάει ο Λευτέρης και να ξαπλώνω στην καρότσα, γιατί δεν έχει καμία γλάστρα για να κρυφτώ.
Σπάνια είναι και ο πατέρας μου στην καρότσα. Συνήθως δουλεύει. Εκείνη την ημέρα όμως, ο Λευτέρης τού έδωσε το αυτοκίνητο για να έρθει να με πάρει.
Έτσι, για πρώτη φορά είδα τον πατέρα μου να οδηγάει. Φυσικά είδα και πώς είναι από μέσα το αυτοκίνητο, γιατί κάθισα δίπλα του.
Επειδή όμως μάζεψα βιαστικά τα πράγματα μου, ξέχασα το μολύβι πάνω στο θρανίο μου. Οι συμμαθητές μου το βρήκαν και το έβαλαν στο κουτί που έχουμε για τα χαμένα της τάξης.
Κείμενο: Κωνσταντίνος Πατσαρός. Απόσπασμα από To Kouti, Εκδ. Μεταίχμιο 2015, με την ευγενική παραχώηση του εκδότη.
Ο Κωνσταντίνος Πατσαρός γεννήθηκε τον Οκτώβρη του 1977 στην Αθήνα. Σπούδασε Φιλοσοφία, Παιδαγωγική και Ψυχολογία στον Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Συνδημιούργησε το περιοδικό «Καλειδοσκόπιο» και έγινε ο αρχισυντάκτης του περιοδικού για τα πρώτα πέντε χρόνια. Κείμενα του έχουν δημοσιευτεί και σε άλλα περιοδικά και εφημερίδες στην Ελλάδα. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, μετακόμισε στο Μάντσεστερ της Μεγάλης Βρετανίας, όπου έζησε για τρία περίπου χρόνια. Εκεί πήρε το Master in Education (Communications, Education, Technology) από το University Of Manchester. Από τον Γενάρη του 2007 μέχρι και σήμερα εργάζεται ως εκπαιδευτικός στην Ιδιωτική Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση.
Τον Νοέμβρη του 2014 εκδόθηκε το πρώτο του βιβλίο με τίτλο: «Το κουτί» από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο με εικονογράφηση του Βασίλη Γρίβα. Συμπεριλήφθη στα προτεινόμενα βιβλία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Ήταν στη βραχεία λίστα με τα 10 καλύτερα παιδικά βιβλία της χρονιά από το λογοτεχνικό περιοδικό oanagnostis.gr. Τιμήθηκε με την ανώτερη διάκριση του είδους στην Ελλάδα: με το Κρατικό Βραβείο Παιδικού Λογοτεχνικού Βιβλίου. Τον Ιούνη του 2017 κυκλοφόρησε το δεύτερο βιβλίο του με τίτλο «Ο άνθρωπος φωτιά». O Κωνσταντίνος Πατσαρός επισκέπτεται κάθε χρόνο πολλά σχολεία, τα οποία έχουν εντάξει τα βιβλία του στα προγράμματα φιλαναγνωσίας που εκπονούν, για να συζητήσει με τα παιδιά αλλά και να παίξει διαδραστικά παιχνίδια βασισμένα στις ιστορίες του.
Αυτή η θέση είναι επίσης διαθέσιμη σε: DE